दमक/
जुम्लाको अर्गानिक स्याउ । प्रतिकेजी १ सय ५० रुपैँया मात्र । सेतो कपडामा हातैले लेखेको यो साईन बोर्ड झुण्ड्याएर जुम्लाबाट एउटा ट्रक झापा आएको छ । जुम्लाका बारीमा फलेको अर्गानिक स्वाउ झापाबासीलाई चाखाउने उद्धेस्यले जुम्लाका २ जना व्यापारी झापा आएका छन् ।
तर भारत र चिनको स्याउ बेच्न पल्केका यहाँका ब्यापारीले भने जुम्लाको स्याउको महत्व नबुझेका कारण जुम्लाबाट आएका स्याउ ब्यापारी निरास बनेका छन् । विभिन्न बजारमा डुलाउँदा पनि के गर्ने भन्ने चिन्तामा ती ब्यापारी परेका छन् ।
पसलमा मिलाएर राखीएकाी स्याउ हेर्दा चिल्ला र राम्रा स्याउ उपभोक्ताको रोजाईमा पर्छन ।यस्ता स्याउ छिट्ै बिक्ने झापाका ब्यापारी बताउँछन् । तर यी स्याउ अर्गानिक होइनन् । स्याउबाट पाइने जुन पौष्टिक तत्व हो त्यो तत्व यी स्याउबाट निकै कम पाइन्छ ।
तर हेर्दा कुनै खोडे, आकार पनि सानो ठुलो । कुनै हेर्दा फुर्सा देखिने राता स्याउ भने ग्राहकले उती मन नपराउने भएका कारण झापाका ब्यापारीले जुम्लाबाट आएको स्याउ खरिद गरेर बेच्न नरुचाएका हुन ।
तर जुम्लाबाट आएको स्याउमा कुनै बिषादी नमिसाएको जुम्लेली ब्यापारीको दासव छ । जुम्लाका २ जना ब्यापारीहरुले ५ दिन लगाएर जुम्लाबाट झापा त स्याउ लिएर आए तर त्यसले भनेजती मुल्य नपाउँदा भने उनीहरु चिन्तती छन् । स्याउको मुल्य नपाएको मात्रै चिन्ता होईन ब्यापारीहरुले सस्तो मुल्यमा पनि नकिनिदिदा आफुहरुसँग खाना खाने पैसा समेत नभएर जुम्लेली स्याउ ब्यापारी टोप बहादुर शाहीले बताउनु भयो । सबै परिक्षण गराउन पनि आफुहरु तयार भएको भएपनि ब्यापारीले स्याउ हेर्दामा राम्रो नभएका कारण खरिद गर्न अस्विकार गरेको उहाँले सुनाउनु भयो ।
झापाको विर्तामोड, सुरुङ्गा र दमकका विभिन्न बजारका होलसेल फलफूल व्यवसायीलाई जुम्लाको स्याउ हो भनेर बेच्न खोज्दा कसैले पनि नपत्याएका कारण खरिद नै नभएको उहाँले दुखेसो गर्नु भयो । जुम्लाका बारीबाटै टिपेर सोझै कार्टनमा भरेर यहाँ ल्याएको उनीहरुको भनाई छ । यो स्याउमा कुनै पनि विषाली वा कुनै पनि केमिकल नमिसाएको दावि गर्दै शाहि भन्नु हुन्छ ‘यो स्याउ कार्टनमा प्याक गरेकै ५ दिन बढि भइसक्यो तर पनि केहि भएको छैन । अझै यो स्याउ यत्तीकै राख्ने हो भने पनि हप्ता दिन बढि कुहिदैन । ’ शाहिले बजारमा रहेका चिनिया र भारतीय स्याउ भन्दा निकै गुणस्तरिय र अर्गानिक स्याउ ल्याए पनि हेर्दामा राम्रो नभएकै कारण आफ्नो स्याउ ब्यापारीले नकिनेको बताउनु भयो ।
जुम्लाको स्याउको मुख्य बजार नेपालगञ्ज, धनगढी, सुर्खेत, पोखरा र काठमाडौ हुन । त्यहाँको स्याउ पूर्वका शहरहरुमा बिरालै मात्रै आइपुग्छ । तर निकै चुनौती मोलेर हुम्लाको स्याउ झापाबासीलाई स्वाद चखाउन ल्याइएपनि ब्यापारीले सोचजती ब्यापार गर्नै सकेनन ।
उनीहरुको बुझाई छ झापाका ब्यापारीले जुम्लाको स्याउको महत्व नै बुझेनन् । भारत चिनका विषादी मिसिएका चिल्ला स्याउ बेच्ने यहाँका ब्यापारीले आफ्नै देशमा फलेको अर्गानिक स्याउको महत्व नबुझेको जुम्लाबाट झापा आउनु भएका अर्का ब्यापारी चन्द्रनाथ योगीले गुनासो गर्नुभयो ।
जुम्लाको स्याउ झापामा सम्म आइपुग्दा यी व्यापारीको प्रतिकेजी एक सय रुपैँया सम्म लगानीे भयो । बोटैमा उनीहरुले प्रतिकेजी ६० रुपैँयाका दरले खरिद गरेपनि प्यकेजिङ र ढुवानीका कारण आफुहरुको लागत बढेर प्रति केजी एक सय रुपैँया पुगेको योगीले सुनाउनु भयो ।
तर मुस्किलले झापाका केहि ब्यापारीले ९२ रुपैँया प्रतिकेजी खरिद गरिदिए ।
ब्यापार गरेर केहि मुनाफा कमाउँला र फेरि फेरि पनि जुम्लाको स्याउ झापामा ल्याएर चखाउने सपनामा पनि तुसारो लागेको छ । उनीहरु आफ्नो लगानी नै नउठाई फर्किएका छन् ।