"धानले धनाड्डे बन्ने योजना"

झापामा बास्मती धानको हव बनाउने योजना, समग्र धानको उत्पादनमा पनि बृद्धि

दमक/
झापामा सबैभन्दा बढि भारतीय जातको रञ्जित धानन उत्पादन हुन्छ । तर पछिल्लो समय झापामा बास्मती धानको पनि उत्पादन पनि बढ्न थालेको छ । पहिलो चरणमा झापालाई बास्मती धानमा पूणर् आत्मनिर्भर बनाउने लक्ष्यका साथ व्यवसायीकरुमै उत्पादन गर्न थालीएपछि यसको उत्पादन पनि बढ्न थालेको हो ।

झापा गौरादह नगरपालिका वडा नं २ का शोभालाल मुर्मुले टाउकोमा धानको बिटा बोकेर धानको कन्यू तर्फ ओसार्दै हुनुहुन्थ्यो । उहाँले बोकोको यो धान हो कालो नुनिया बास्मती धान । उहाँले अघिल्ला वर्ष छिटो फल्ने, चाँडै बिक्ने रञ्जित लगायतका जातका धान रोप्नु हुन्थ्यो । तर यो पटक चाहि उहाँले बिभिन्न प्रकारका बास्मती धान लगाउनु भएको छ । यो पटक उहाँले रोपेको धानमा उहाँको मिहनत भएपनि पूणर् स्वामित्व चाहि छैन । किनकी उहाँले राष्ट्रिय खाद्य बैकं मार्फत यहाँ धान रोप्नु भएको हो । बैकले अन्त भन्दा फरक प्रविधिको प्रयोग गरेकोले यो वर्ष उहाँको खेतमा बास्मती धान मनग्गे फलेको छ ।

यहाँ राष्ट्रिय खाद्य बैकंले कालो नुनिया १० बिगाहमा, कालो बास्मती १० बिगाहमा, इन्द्र बली १६ बिगाहमा , रातो बास्मती ५ बिगाहमा र ९ बिगाहमा कालो नुनिया बास्मती धान रोपेको छ । बैंकले आफ्नो पहिलो पाईलट प्रोजेक्टको रुपमा गौरादहमा सुरु गरेको धान खेतीको उत्पादन सोचेभन्दा राम्रो देखिएको छ । अहिले यहाँ लगाइएको धान धामधाम काट्ने काम चलिरहेको छ । काटीसकेपछि खाली भएको जमिनमा बैंककै अन्य योजनामा सहयोग पुग्ने गरिका उत्पादन रोपीने बैकंकका सञ्चालक समिती सदस्य इस्वर लुइँटेलले जानकारी दिनुभयो । ‘गहु, कमै र घास रोप्ने तयारी गर्दै छौ ।’उज्यालोसँगको संवादमा लुइटेलले बताउनु भयो ।

पहिलो पटक भएकोले यो वर्ष ५० बिगाहमा बास्मती धान लगाइएको छ । जापनीज प्रविधिबाट खेती गरिएको हुनाले यहाँ उत्पादन सन्तोषजनक भएको बैकको भनाई छ । यहाँ धान रोप्दा कुनैपनि रसाईनिक मल तथा किरा फट्याग्रा मर्ने औषधि पनि छर्केको छैन । यहाँ लगाउने भन्दा पनि हाँसका टिउँरा छोडिएको थियो । त्यहि टिउराले धान गोडने, त्यहाँ आउने किरा फट्याग्रा खाइदिने, साना मसिना झारहरु उम्रन साथ खाने, त्यसो सुली खेतभरी आफै फैलिएर जाने र माटो चलायमान पार्ने काम गरेकोले उत्पादना शन्तोषजनक रहेको बैंकका अध्यक्ष शंरनाथ उप्रतीले बताउनु भयो ।

उत्पादन बढि भएको देखेर यहाँका अन्य किसानले पनि बैकसँग साझेदारी गरेर खेती गर्ने भन्दै सम्पर्कमा आउने क्रम बढ्न थालेको छ । अव आगामी वर्ष धान खेती गर्दा २ सय बिगाहमा गरिने जनाइएको छ । । यहि क्रममा बढ्ने हो भने झापामा २ वर्ष भित्रमा ५ सय बिगाह क्षेत्रफलमा बास्मती धान मात्रै रोप्ने र रैथाने जातको धानलाई प्रर्वधन गर्ने योजना बनाएको उहाँले सुनाउनु भयो । धानमा त्यो पनि बास्मती चामल सस्तो मुल्यमै सबै नेपालीलाई खुवाउने योजनामा बैंकले काम गरिरहेको उहाँले सुनाउनु भयो । यसका लागि गौरादहमै धान संकलन केन्द्रका साथै राईस मिल पनि खोलीदैछ । यसकालागि आवशयक संरचना बनाउने कामको सुरुवात भइसकेको छ । सके सम्म आफै खेती गने , हैन भने आम किसानलाई बास्मती धान खेती गर्न प्रोत्साहन गर्नुका साथै आवश्यक पर्ने बिउ र प्रविधिक सहयोग पनि बैकले गर्ने उप्रेतीले बताउनु भयो । किसानको सबै उत्पादन बैकले खरिद गर्ने सम्झौता नै गरेर पुरै देशलाई चामलमा आत्मनिर्भर बनाउने र आयातीत चामलाई प्रतिस्थापन गर्न बैकं योजनावद्ध भएर लागेको उहाँले सुनाउनु भयो । बर्दियामा पनि बैकंले धान खेती गरेको छ ।

झापामा १२ हजार हेक्टर क्षेत्रमाफलमा बिभिन्न जातको बास्मती धान खेती हुने गरेको छ । केहि धनाड्डे परिवारले यसको खेती गर्न लगाउने गराएको भएपनि यसको व्यवसायीक उत्पादनमा लाग्नेको संख्या भने निकै कम रहेको कृषि ज्ञान केन्द्र झापाले जनाएको छ ।

धान उत्पादन बढ्यो

झापामा यो वर्ष समग्र धान उत्पादनमा बृद्धि भएको छ । कार्तिक सुरुमा बेमौसमी वर्षा र बाढि आएको भएपनि उत्पादनमा अघिल्लो वर्ष भन्दा नघटेको ज्ञान केन्द्रका कृषि बिज्ञ शालीकराम भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।

झापामा अघिल्लो वर्ष ८५ हजार ७ सय ५० हेक्टर क्षेत्रफलमा धान रोप्दा ४ लाख १५ हजार ६ सय २५ मेट्रिक टन फलेको थियो । यो वर्ष धान रोप्ने जमिनको क्षेत्रफल पनि बढेको छ । ८७ हजार ५ सय हेक्टर क्षेत्रफलमा रोपीएको छ । यसबाट मंसिर २२ गते सम्ममा ४ लाख २३ हजार ९ सय ६६ मेट्रिक टन उत्पदान भइसकेको छ । अझै केहि पालिकाहरुले त्यहाँ उत्पादन भएको धानको तथ्यांक नपठाइसकेकोले पुषको पहिलो साता सम्ममा एकमुष्ट तथ्याकं आउने ज्ञान केन्द्रले जनाएको छ ।

यो वर्ष ४ लाख ६६ हजार मेट्रिक टन धान उत्पादन हुने अनुमान ज्ञान केन्द्रको छ । यो वर्षको बेमौसमी वर्षाले ४६ हजार ७ सय ९२ मेट्रिक टन उत्पादन घटाएको ज्ञान केन्द्रले तथ्याकं निकालोको छ । कुल उत्पादनको १८ प्रतिशत यो पटकको बेमौसमी वर्षातका कारण क्षती भएको भट्टराईले जानकारी दिनुभयो ।

Share: